در قسمت قبل این مقاله در تاسیس پلاس در مورد نحوه تعمیر تجهیزات گرمایی و لوله کشی صحبت کردیم. در این قسمت به ترسیم نقشه های لوله کشی رایزر ها خواهیم پرداخت.

ترسیم نقشه های لوله کشی رایزرها

رایزر دیاگرام

سوالاتی که با دیدن تصویر فوق در ذهن یک مهندس طراح تاسیسات شکل باید بگیرد به شرح زیر است:

1.لوله کشی کدام سیستم ها در شکل نمایش داده شده است؟
2.لوله های افقی در چه جهتی و معمولاً از کدام جزء ساختمان (سقف کاذب، ترنچ، زیر کف) حرکت میکنند؟
3.لوله های عمودی در چه راستایی و از کدام قسمت ساختمان (شفت، داکت) عبور داده شده اند؟
4.آیا جزئیات اجرایی نصب وسایل بهداشتی نمایش داده شدهاند؟
5.آیا سایز لوله گذاری ها نمایش داده شده اند؟

در ترسیم نقشه های پلان لوله کشی یك ساختمان مطابق شکل بالا فقط لوله هایی که در وضعیت افقی قرار دارند مشخص  میگردند. لذا برای نشان دادن لوله هایی که در وضعیت قائم (به صورت رایزر) هستند و خصوصاً نشان دادن ارتفاع لوله ها، ضرورت دارد نقشه های دیگری علاوه بر پلان مطرح گردند تا اجرای طرح را آسان نماید.

مراحل طراحی و ترسیم نقشه تاسیسات

1ـ1ـ مطالعه شرایط جغرافیایی و تعیین دمای طرح داخل در زمستان و تابستان
1ـ2ـ مطالعه شرایط آب و هوایی منطقه از روی جداول
1ـ3ـ مقایسه فنی انواع سیستمهای تهویه مطبوع قابل استفاده
1ـ4ـ پیشنهاد بهترین سیستم با توجه به شرایط موجود
1ـ5ـ محاسبه سرانگشتی تجهیزات مکانیکی و مقایسه اقتصادی

2ـ1ـ محاسبات دقیق بار گرمایشی، سرمایشی، آبرسانی، فاضلاب، اطفای حریق، تهویه و …
2ـ2ـ سایزینگ لولهها و کانالها و مسیر داکتها و بازشوها
2ـ3ـ تعیین مشخصات تجهیزات مورد استفاده در پروژه
2ـ4ـ رسم کامل نقشههای اولیه (دوبعدی،) پلانها، رایزر, دیاگرام ها، فلودیاگرام ها، استقرار، ارائه دیتیل های اجرایی و بزرگنمایی ها

3ـ1ـ تهیۀ نقشه کارگاهی (دوبعدی و سه بعدی)
3ـ2ـ بررسی تداخلات مسیر لوله کشی ها و کانال کشی ها
3ـ3ـ بررسی تداخلات تأسیسات مکانیکی با تأسیسات برقی و معماری
3ـ4ـ اصلاح نقشه های طراحی اولیه با توجه به شرایط کارگاهی

4ـ1ـ تهیه نقشه پس از ساخت بعد از اجرای کامل تأسیسات

نقشه سه بعدی تاسیسات

نقشه های سه بعدی در لوله کشی های تأسیسات تهویه مطبوع و آبرسانی ساختمان های مسکونی چندان متداول نیست و بیشتر در مورد تأسیسات گازرسانی کاربرد دارد چنانچه طراح ضرورت آن را تشخیص دهد نسبت به تهیه آن اقدام می نماید. در ترسیم رایزر دیاگرام ارتفاع لوله های عمودی اصلی و انشعابی براساس مقیاس ترسیم میشوند درصورتیکه اندازۀ لوله های افقی ممکن است کوچكتر یا بزرگتر از اندازۀ واقعی ترسیم شوند. در ترسیم نقشه های مذکور نیز فاصلۀ بین رایزرها و فاصلۀ افقی بین وسایل بهداشتی واقعی نیست.

نقشه های جزئیات (Detail)

در نقشه های رایزر دیاگرام به دلیل بزرگنمایی کل نقشه نسبت به تجهیزات، از ترسیم جزئیات نصب تجهیزات صرفه نظر میشود و تنها به صورت شماتیك مسیر لوله های افقی و مقدار زیر کف بودن یا زیر سقف بودن نشان داده می شود. برای بیان این جزئیات از نقشه های جزئیات اجرایی نصب و نقشه بزرگنمایی استفاده میشود.

نقشه های بزرگنمایی

در بعضی قسمت های نقشه، به علت کوچك بودن پلان امکان نمایش کامل مشخصات نقشه میسر نیست، لذا آن قسمت از نقشه را در محل دیگری با مقیاس بزرگتر ( 1:20یا 1:25) ترسیم و جزئیات کامل را برروی آن نمایش می دهند.

انواع رایزر دیاگرام سیستم های لوله کشی

رایزر دیاگرام

به دلیل اینکه در پلان نمیتوان لوله های عمودی را نمایش داد و اینکه مشخص نمود که ورود لوله انشعابی از رایزر برای هر طبقه در کف یا سقف کاذب است و اینکه طول هر رایزر چند متر است و نیز سهولت در بررسی لوله های رایزر از نظر تغییر سایز لوله ها، از نقشه رایزر دیاگرام برای این منظور استفاده میشود.

نکات ترسیمی رایزر دیاگرام

برای نمایش رایزر در پلان از نماد استفاده میشود. R نماد رایزر ( Riser) بوده و 1 نشان دهنده شماره رایزر
است. خط کشیده شده نماد سقف یا کف است عدد بالای خط نشان دهنده قطر لوله در همان طبقه پلان است و
عدد زیر خط نشان دهندۀ قطر لوله در طبقه زیرین است.
هنگامیکه لوله به سمت پایین انشعاب داده شده باشد قطر لوله در پایین خط نوشته و بالای خط، خط تیره ترسیم می شود. این رایزر را رایزر پایی نرونده گویند و یا رایزر خاتمه در این طبقه نیز می نامند. در صورت امتداد لوله به سمت بالا، قطر لوله را در بالای خط نوشته و زیر خط، خط تیره ترسیم می شود، به این رایزر، رایزر بالارونده یا رایزر شروع از این طبقه می گویند.
درصورتیکه قطر لوله تغییر نداشته باشد، ممکن است در آن طبقه انشعاب وجود نداشته باشد.در اندازه های بیش از یك لوله، اولین اندازه از چپ مربوط به اولین لوله از چپ میشود.
با توجه به اینکه نقشه رایزر دیاگرام برای تمامی سیستمهای تأسیسات مکانیکی ترسیم میشود، از نمادهای مختلفی برای نمایش رایزر دیاگرامها به عنوان زبان مشترک استفاده میشود. برای مشاهده فهرست علائم، تجهیزات و نمادها به این مقاله مراجعه کنید.